بیماری قلبی مادرزادی؛ اختلالی که از تولد با قلب همراه است
بیماری قلبی مادرزادی به گروهی از اختلالات ساختاری قلب اطلاق می‌شود که در دوران جنینی و پیش از تولد در قلب شکل می‌گیرند. این اختلالات ممکن است در دیواره‌های قلب، دریچه‌ها، رگ‌های خونی یا نحوه عملکرد کلی قلب وجود داشته باشند. به دلیل اینکه این ناهنجاری‌ها از زمان تولد همراه کودک هستند، به آن‌ها واژه "مادرزادی" اطلاق می‌شود. این بیماری‌ها می‌توانند ساده، بدون علائم خاص و خود‌به‌خود بهبودپذیر باشند، یا پیچیده و تهدیدکننده زندگی باشند که نیاز به درمان فوری و پیگیری مداوم دارند.
علت بروز بیماری‌های مادرزادی قلبی چیست؟
علت دقیق بسیاری از بیماری‌های مادرزادی قلبی هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و تغذیه‌ای در دوران بارداری می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند. گاهی اوقات سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی، وجود ناهنجاری‌های کروموزومی مانند سندروم داون، ابتلای مادر به برخی بیماری‌های ویروسی مانند سرخجه در دوران بارداری، مصرف داروهای خاص، یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا اشعه، احتمال بروز این اختلالات را افزایش می‌دهد.
انواع رایج بیماری‌های قلبی مادرزادی
این بیماری‌ها شکل‌های مختلفی دارند. برخی از شایع‌ترین آن‌ها شامل سوراخ بین دیواره‌های قلب (مانند نقص دیواره بین بطنی یا بین دهلیزی)، تنگی دریچه‌های قلب، ناهنجاری در محل قرارگیری رگ‌های بزرگ، و سندروم‌های ترکیبی مانند تتراولوژی فالوت هستند. هر یک از این بیماری‌ها با درجه‌ای از شدت و علائم خاص همراه است و نیاز به تشخیص دقیق دارد.
علائم بیماری قلبی مادرزادی در نوزادان و کودکان
علائم بسته به شدت و نوع بیماری ممکن است در بدو تولد یا در سنین بالاتر ظاهر شوند. نوزادانی که دچار بیماری قلبی مادرزادی هستند ممکن است علائمی مانند کبودی لب‌ها و انگشتان (سیانوز)، تنفس سریع یا سخت، اختلال در تغذیه و وزن‌گیری، عرق زیاد به‌خصوص هنگام شیر خوردن، یا صدای غیرطبیعی در قلب داشته باشند. در کودکان بزرگ‌تر ممکن است علائمی چون خستگی زودرس، تپش قلب یا بی‌حالی در حین فعالیت دیده شود.
چگونه بیماری‌های قلبی مادرزادی تشخیص داده می‌شوند؟
تشخیص معمولاً با استفاده از روش‌های غیرتهاجمی مانند اکوکاردیوگرافی، نوار قلب (ECG)، تصویربرداری با اشعه ایکس، یا MRI قلب انجام می‌شود. در برخی موارد پیچیده‌تر، ممکن است نیاز به کاتتریزاسیون قلبی برای بررسی دقیق‌تر ساختار و عملکرد قلب باشد. امروزه حتی پیش از تولد و در دوران بارداری، با کمک سونوگرافی تخصصی می‌توان برخی از این اختلالات را شناسایی کرد.
روش‌های درمان و مدیریت بیماری قلبی مادرزادی
درمان بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است. برخی ناهنجاری‌ها نیاز به مداخله پزشکی ندارند و فقط تحت نظر قرار می‌گیرند. در موارد دیگر، داروهای قلبی برای کنترل علائم تجویز می‌شود. اما برخی از بیماری‌ها تنها با جراحی اصلاحی یا تعویض دریچه‌ها و رگ‌ها درمان‌پذیرند. در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های قابل توجهی در جراحی‌های قلب باز و همچنین مداخلات از طریق کاتتر انجام شده که شانس بهبود کامل را افزایش داده است.
زندگی با بیماری قلبی مادرزادی؛ مراقبت‌های بلندمدت
بسیاری از کودکان مبتلا به بیماری قلبی مادرزادی با درمان مناسب، می‌توانند زندگی نرمالی داشته باشند. با این حال، پیگیری‌های منظم پزشکی، معاینات تخصصی و در برخی موارد محدودیت در فعالیت‌های بدنی برای پیشگیری از عوارض لازم است. همچنین توجه به رشد جسمی و روانی کودک و آموزش‌های لازم به والدین و مراقبین نقش مهمی در مدیریت طولانی‌مدت دارد.
نتیجه‌گیری؛ آگاهی، تشخیص به‌موقع و درمان، کلید کنترل بیماری
بیماری‌های قلبی مادرزادی اگرچه از پیچیده‌ترین اختلالات دوران کودکی محسوب می‌شوند، اما با پیشرفت علم پزشکی و امکانات درمانی، قابل مدیریت و درمان‌اند. تشخیص زودهنگام، نظارت دقیق و درمان تخصصی می‌تواند زندگی سالم و پویایی را برای بسیاری از مبتلایان تضمین کند. آگاهی خانواده‌ها و والدین نقش کلیدی در موفقیت درمان دارد و آینده‌ای سالم‌تر را برای کودک فراهم می‌سازد.
منبع: https://clinic-aram.com/